Wat is dyslexie?

Wat is dyslexie en hoe kan het behandeld worden?

Wat is dyslexie? Hoe herken ik dyslexie? Wanneer kun je spreken van dyslexie? Is dyslexie te behandelen? Wellicht stel je jezelf al deze vragen over dyslexie, omdat je het vermoeden hebt dat je kind dyslexie heeft of misschien heeft je kind al een diagnose dyslexie. Het kan ook zijn dat jezelf denkt dat je dyslexie hebt en is het nooit gediagnosticeerd.

Dyslexie betekent letterlijk ‘niet kunnen lezen’. Het protocol van de Stichting Dyslexie Nederland geeft de volgende definitie;

‘Dyslexie is een stoornis die zich kenmerkt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of het vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau.’

Betekenis dyslexie

Bijna alle kinderen met leesproblemen hebben ook spellingproblemen. Hoewel met behulp van behandelingen een functioneel lees- en spellingniveau behaald kan worden, is de traagheid van het lezen uiteindelijk het meest hardnekkige kenmerk.

De taalverwerking verloopt anders bij kinderen met dyslexie, waardoor de lees en/of spellingsontwikkeling achterblijft bij andere vakken zoals bij rekenen. Dyslexie is (meestal) aangeboren en staat los van de intelligentie. Het kan de schoolprestaties ernstig belemmeren, waardoor er een achterstand kan ontstaan die vaak samengaat met faalangst.

Een paar feiten over dyslexie:

  • Dyslexie komt voor bij ongeveer 2-4% van alle Nederlanders.
  • Drie keer zoveel jongens als meisjes hebben dyslexie.
  • Bij dyslexie speelt erfelijkheid een grote rol.

Hoe kan je dyslexie herkennen?

Er zijn meerdere symptomen in onze verschillende levensfases waaraan je dyslexie kunt herkennen.

In groep 1 en 2

Taal

  • Laat gaan praten
  • Moeilijk verstaanbaar spreken
  • Een onduidelijke articulatie
  • Moeite om mooie zinnen te maken
  • Moeilijk om letters tot een woord kunnen plakken
  • Moeite met rijmwoorden vinden
  • Geen zin om eigen naam te leren schrijven
  • Moeite om het juiste woord te vinden

Geheugen

  • Moeilijk namen, versjes, liedjes kunnen onthouden
  • De verschillende kleuren moeilijk kunnen onthouden
  • Moeilijk de dagen van de week kunnen onthouden

In groep 3,4 en 5

Taal

  • Zwakke articulatie
  • Met weinig intonatie spreken
  • Moeite om woorden te verdelen in lettergrepen en letters
  • Geen zin in taal, lezen en schrijven
  • Moeite om mooie zinnen te maken
  • Wisselende resultaten
  • Moeite om een samenhangend verhaal te vertellen, soms moeilijk op woorden komen

Geheugen

  • Vergeetachtig zijn
  • Schriften en boeken vergeten
  • Zwemtas of gymtas vergeten
  • Moeite met tijdsdruk
  • Moeite met uit het hoofd leren

Lezen

  • Traag en spellend lezen
  • Radend lezen
  • Moeite met het lezen van kleine woorden (de, het, in, want…..)
  • Lezen met weinig intonatie
  • Stillezen lukt wel, hardop lezen gaat moeizaam

Schrijven

  • Veel fouten schrijven, ook bij overschrijven
  • Problemen met het schrijven van woorden met korte/lange klanken
  • Letters verwisselen, bijvoorbeeld b-d, eu-ui, m-w
  • Letters weglaten bij het schrijven
  • Samengestelde woorden los van elkaar schrijven, bijvoorbeeld melk boer in plaats van melkboer

In groep 6,7 en 8

Taal

  • Matige articulatie blijft
  • Moeite met het schrijven van een opstel
  • Moeite met het maken van een spreekbeurt of een boekbespreking

Geheugen

  • Moeite met het uit het hoofd leren van echte leervakken zoals bijvoorbeeld wereldoriëntatie
  • Moeite met het uit het hoofd leren van data uit de geschiedenis
  • Moeite met het leren van lessen waar weinig structuur in zit
  • Luisteren naar de meester of juf en tegelijkertijd schrijven lukt niet

Lezen

  • Vooral veel radend lezen
  • Bij leestoetsen blijvend zwak presteren (vooral bij woordentoetsen)
  • Soms op een onnatuurlijke toon lezen
  • Naar het einde van de tekst toe gaat het lezen moeizamer
  • Begrijpend lezen lukt, maar het verloopt trager

Schrijven

  • De spelfouten uit de voorbije leerjaren blijven
  • Veel problemen met de regel van open en gesloten lettergreep
  • Het leren van woorden uit het woordpakket lukt, maar spontaan schrijven blijft moeilijk
  • Snel schrijven lukt niet
  • Moeite om moeilijke woorden te onthouden, waar geen regel voor bestaat
  • Moeite om woorden te onthouden uit een vreemde taal

Vanaf de middelbare school

  • Huiswerk kost ontzettend veel tijd.
  • Andere talen leren zoals Engels is erg lastig.
  • Moeite met het geven van presentaties en spreekbeurten.
  • Boekverslagen en werkstukken maken is erg lastig. Het zit wel in het hoofd maar het komt er niet uit.
  • Kan vaak heel creatief en beeldend denken.
  • Kenmerken bij volwassenen
  • Traag lezen en moeite hebben met spelling
  • Slecht leesbaar handschrift

Volwassenen

Tijdens het werk kunnen volwassenen moeite hebben met:

  • Snel een briefje schrijven of het opzetten van een beleidsstuk
  • Zijn/haar mening of idee helder te formuleren in een vergadering
  • Het verzorgen van een presentatie
  • Even snel een stuk lezen voor de vergadering
  • Zijn/haar bureau of werkplek opgeruimd te houden
  • Komt regelmatig in conflict met de werkgever omdat hij/zij opdrachten verkeerd interpreteert
  • Weet dat hij/zij het werk aankan, maar het komt er niet uit
  • Is onzekerder dan nodig is

Wanneer kan je spreken van dyslexie?

De diagnose dyslexie mag alleen gesteld worden door een orthopedagoog of GZ-psycholoog. Het is van belang dat de school kan aantonen dat met voldoende instructie (minimaal een half jaar) de achterstand niet afneemt.

Mocht het vermoeden bestaan dat je kind dyslectisch is en je kind komt nog niet in aanmerking voor een volledig dyslexieonderzoek, dan kan een Dyslexiescreeningstest (DST) hier meer zicht op geven. Door dit kortdurende onderzoek kan worden bepaald hoe groot het risico is dat sprake kan zijn van dyslexie.

Indien er sprake is van ernstige enkelvoudige dyslexie, dan kan een kind in aanmerking komen voor vergoede dyslexiebehandelingen. Deze vergoedingen worden betaald vanuit de jeugdzorg.

Is dyslexie te behandelen?

Een kind met dyslexie heeft recht op dyslexiebehandelingen. Bij de behandelingen neemt het zo vlot en foutloos mogelijk leren lezen en spellen een centrale plek in. Maar ook psycho-educatie is een belangrijk onderdeel van de behandelingen en vormt de basis voor inzicht, acceptatie en motivatie van het kind om zich in te zetten en vertrouwen te hebben in verbetermogelijkheden.

Inzicht in dyslexie en in het eigen functioneren en bewustwording van het probleem spelen een zeer belangrijke rol bij het tot stand komen van voldoende motivatie. Motivatie is de basis voor het behandelen. Het kind heeft vaak al zoveel teleurstellingen meegemaakt en nu wordt er weer een inspanning van ze verwacht.

Gedurende ongeveer 1½ jaar is het vaak hard werken voor ze, maar dan is het ook zeker mogelijk om een groot deel van hun achterstand in te halen. Het contact en afstemming met de school is hierbij zeer belangrijk.

Dyslexiebehandelingen worden gegeven door gespecialiseerde praktijken. Een goede praktijk heeft een keurmerk en mag zich Kwaliteitsinstituut Dyslexie noemen.

Is het kind uitbehandeld dan zijn er regelingen en voorzieningen waar het kind gebruik van kan maken, zoals verlenging van tijd bij toetsen en gesproken schoolboeken.

Dyslexiebehandelingen bij volwassenen

Volwassenen met dyslexie blijken dikwijls heel creatief te zijn en hebben vaak een groot doorzettingsvermogen. Toch kampen veel van hen met problemen op het werk.

De werknemer met dyslexie vindt het vaak lastig om kenbaar te maken dat dyslexie voor hem/haar een groot probleem is. Dit kan de mogelijkheden van deze werknemers beperken en zelfs uitlopen in grote emotionele problemen.

Bij volwassenen wordt er gewerkt aan het verbeteren van de lees- en schrijfvaardigheid in de studie- of beroepscontext, eventueel met inzet van een ondersteunend softwareprogramma’s. Er wordt gekeken naar wat deze volwassenen nodig hebben op hun werk en wat voor hun de beste aanpak is.

Daarnaast wordt er gewerkt aan het zelfvertrouwen en de acceptatie van dyslexie.

Video uitleg dyslexie

Bekijk hier de video van Klokhuis met uitleg over dyslexie

Interessante blogs

Bekijk een ander blogitem